Part 1. I want to analyse the North Macedonian Parliament and the makeup of the government system: president, prime minister, cabinet, and political parties. All this is done in bullet form. Also, do it in both Macedonian and English translation.
The Republic of North Macedonia operates as a parliamentary representative democratic republic. Below is an overview of its governmental structure, including the roles of the president, prime minister, cabinet, and major political parties. The information is presented in both Macedonian and English.
Македонски:
-
Претседател:
-
Гордана Силјановска-Давкова е претседател од 12 мај 2024 година.
-
Служи како врховен командант на вооружените сили и претседава со Советот за безбедност.
-
Има мандат од 5 години со можност за едно реизбирање.
-
-
Премиер:
-
Христијан Мицкоски е премиер од 23 јуни 2024 година.
-
Раководи со владата и ја спроведува извршната власт.
-
-
Влада:
-
Составена од премиер и министри.
-
Министрите не можат да бидат пратеници во Собранието.
-
Тековната владина коалиција вклучува ВМРО-ДПМНЕ, ВЛЕН и ЗНАМ.
-
-
Собрание:
-
Еднодомно тело со 120 пратеници избрани на 4-годишен мандат.
-
-
Главни политички партии:
-
Внатрешна македонска револуционерна организација – Демократска партија за македонско национално единство (ВМРО-ДПМНЕ).
-
Социјалдемократски сојуз на Македонија (СДСМ).
-
Демократска унија за интеграција (ДУИ).
-
Алијанса за Албанците.
-
English:
-
President:
-
Gordana Siljanovska-Davkova has been serving as president since May 12, 2024.
-
Acts as the commander-in-chief of the armed forces and presides over the Security Council.
-
Holds a 5-year term with the possibility of one re-election.
-
-
Prime Minister:
-
Hristijan Mickoski has been serving as prime minister since June 23, 2024.
-
Leads the government and exercises executive power.
-
-
Government:
-
Comprised of the prime minister and ministers.
-
Ministers cannot simultaneously serve as members of the Assembly.
-
The current governing coalition includes VMRO-DPMNE, VLEN, and ZNAM.
-
-
Assembly:
-
A unicameral body with 120 members elected for a 4-year term.
-
-
Major Political Parties:
-
Internal Macedonian Revolutionary Organization – Democratic Party for Macedonian National Unity (VMRO-DPMNE).
-
Social Democratic Union of Macedonia (SDSM).
-
Democratic Union for Integration (DUI).
-
Alliance for Albanians.
-
This overview provides a concise understanding of North Macedonia's governmental structure and political landscape.
------------
Part 2. What is the present government's policy on EU membership? Its policy towards Bulgaria? Again, write it in both Macedonian and English.
Македонски:
-
Политика за членство во ЕУ:
-
Владата на Северна Македонија, предводена од премиерот Христијан Мицкоски, ја истакнува интеграцијата во Европската унија како стратешки приоритет. Сепак, премиерот изрази фрустрација поради постојаните пречки на овој пат и одби да прифати ултиматуми кои се сметаат за понижувачки.
-
-
Политика кон Бугарија:
-
Односите со Бугарија остануваат сложени, особено во контекст на барањето за уставни измени за вклучување на бугарското малцинство. Владата на Мицкоски изрази неподготвеност да ги спроведе овие измени без претходно одобрување од Бугарија за членство на Северна Македонија во ЕУ без дополнителни услови.
-
English:
-
Policy on EU Membership:
-
The government of North Macedonia, led by Prime Minister Hristijan Mickoski, emphasizes European Union integration as a strategic priority. However, the Prime Minister has expressed frustration over ongoing obstacles on this path and has refused to accept ultimatums deemed humiliating.
-
-
Policy towards Bulgaria:
-
Relations with Bulgaria remain complex, particularly concerning the demand for constitutional amendments to include the Bulgarian minority. Mickoski's government has shown unwillingness to implement these changes without prior approval from Bulgaria for North Macedonia's EU membership without additional conditions.
-
------------
Part 3. What are the relations between North Macedonia and Serbia? Write this both in Macedonian and English.
Македонски:
Северна Македонија и Србија одржуваат пријателски и блиски билатерални односи, засновани на заедничката историја и културни врски.
-
Дипломатски односи:
-
Двете земји воспоставија дипломатски односи на 8 април 1996 година.
-
Северна Македонија има амбасада во Белград, додека Србија има амбасада во Скопје и почесен конзулат во Битола.
-
-
Економска соработка:
-
Северна Македонија и Србија се дел од иницијативата Отворен Балкан, насочена кон зајакнување на економската и политичката соработка во регионот.
-
-
Културни и социјални врски:
-
Истражување од 2022 година покажа дека граѓаните на Северна Македонија ја сметаат Србија за најпријателска држава.
-
Во февруари 2021 година, Србија донираше 8.000 вакцини против COVID-19 на Северна Македонија, што беше поздравено како чин на солидарност и пријателство.
-
-
Предизвици:
-
Во 2008 година, односите беа накратко нарушени кога Северна Македонија ја призна независноста на Косово, што доведе до повлекување на српскиот амбасадор од Скопје. Сепак, дипломатските односи беа обновени во мај 2009 година.
-
Во 2022 година, Српската православна црква ја призна автокефалноста на Македонската православна црква, решавајќи долгогодишен црковен спор и овозможувајќи посети на манастирот Прохор Пчињски од македонски делегации.
-
English:
North Macedonia and Serbia maintain friendly and close bilateral relations, rooted in shared history and cultural ties.
-
Diplomatic Relations:
-
The two countries established diplomatic relations on April 8, 1996.
-
North Macedonia has an embassy in Belgrade, while Serbia maintains an embassy in Skopje and an honorary consulate in Bitola.
-
-
Economic Cooperation:
-
Both nations are part of the Open Balkan initiative, aimed at enhancing economic and political cooperation in the region.
-
-
Cultural and Social Ties:
-
A 2022 survey indicated that citizens of North Macedonia consider Serbia to be the friendliest state.
-
In February 2021, Serbia donated 8,000 COVID-19 vaccines to North Macedonia, an act welcomed as a gesture of solidarity and friendship.
-
-
Challenges:
-
In 2008, relations were briefly strained when North Macedonia recognized Kosovo's independence, leading to the withdrawal of the Serbian ambassador from Skopje. However, diplomatic relations were restored in May 2009.
-
In 2022, the Serbian Orthodox Church recognized the autocephaly of the Macedonian Orthodox Church, resolving a longstanding church dispute and allowing visits to the Prohor Pčinjski Monastery by Macedonian delegations.
-
Overall, the relationship between North Macedonia and Serbia is characterized by strong diplomatic ties, economic collaboration, and deep cultural connections, despite occasional challenges.
------------
Part 4. What is the relationship at the present Time between North Macedonia and the Russian Federation? Not just political, but also how the population of North Macedonia view their relationship with the Russian Federation, write this in Macedonian and English translation.
Македонски:
Односите помеѓу Северна Македонија и Руската Федерација во последно време се карактеризираат со дипломатски тензии и намалена соработка.
-
Политички односи:
-
Северна Македонија ја осуди руската анексија на Крим во 2014 година, поддржувајќи ја Резолуцијата 68/262 на Генералното собрание на ОН.
-
Во 2022 година, земјата ја осуди руската инвазија на Украина и воведе санкции против Русија, усогласувајќи ја својата надворешна политика со Европската унија.
-
Како одговор, Русија ја вклучи Северна Македонија на листата на "непријателски земји" и протера македонски дипломати.
-
-
Јавно мислење:
-
Јавноста во Северна Македонија е поделена во однос на Русија. Истражување од 2022 година покажа дека 36% од граѓаните веруваат дека Русија ќе победи во конфликтот во Украина, додека само 13% сметаат дека Украина ќе биде победник.
-
Покрај тоа, 61,6% од испитаниците не ги оправдуваат економските санкции наметнати од Северна Македонија кон Русија.
-
-
Медиумско влијание:
-
Иако руската пропаганда не доминира во јавното мислење, таа лесно продира преку одредени медиуми и политички партии, создавајќи антизападни чувства и влијаејќи на перцепцијата на граѓаните.
-
-
Трговски односи:
-
Трговската размена меѓу двете земји е ограничена. Во 2017 година, Русија имаше значителен нето извоз кон Северна Македонија во секторите на минерални производи, метали и хемиски производи.
-
English:
Relations between North Macedonia and the Russian Federation have recently been marked by diplomatic tensions and reduced cooperation.
-
Political Relations:
-
North Macedonia condemned Russia's annexation of Crimea in 2014, supporting UN General Assembly Resolution 68/262.
-
In 2022, the country condemned Russia's invasion of Ukraine and imposed sanctions against Russia, aligning its foreign policy with the European Union.
-
In response, Russia included North Macedonia on its list of "unfriendly countries" and expelled Macedonian diplomats.
-
-
Public Opinion:
-
Public opinion in North Macedonia is divided regarding Russia. A 2022 survey indicated that 36% of citizens believe Russia will win the conflict in Ukraine, while only 13% think Ukraine will be victorious.
-
Additionally, 61.6% of respondents do not justify the economic sanctions imposed by North Macedonia against Russia.
-
-
Media Influence:
-
Although Russian News does not dominate public opinion, it easily penetrates through certain media outlets and political parties, fostering anti-Western sentiments and influencing citizens' perceptions.
-
-
Trade Relations:
-
Trade between the two countries is limited. In 2017, Russia had significant net exports to North Macedonia in sectors such as mineral products, metals, and chemical products.
-
Overall, while North Macedonia maintains a pro-Western stance, internal divisions and external influences contribute to a complex relationship with Russia.
------------
Part 5. What, if any, NATO bases are housed or hosted in the Republic of North Macedonia? Written in both Macedonian and English.
Македонски:
Северна Македонија, како членка на НАТО од 27 март 2020 година, активно учествува во Алијансата.
Иако на нејзина територија нема постојани НАТО бази, земјата обезбедува значајни капацитети за воени вежби и соработка.
-
Криволак Воен Тренинг Центар: Сместен во централниот дел на Северна Македонија, Криволак е најголемиот воен тренинг центар во земјата и еден од најголемите на Балканот. Овој центар се користи за обука на македонските вооружени сили и нивните сојузници, вклучително и НАТО членки.
-
НАТО Воздушно Полицирање: Во ноември 2021 година, грчките воздухопловни сили презедоа одговорност за обезбедување на воздушниот простор на Северна Македонија во рамките на НАТО мисијата за воздушно полицирање.
Иако Северна Македонија нема постојани НАТО бази, нејзината улога во Алијансата се одразува преку овие форми на соработка и поддршка.
English:
North Macedonia, as a NATO member since March 27, 2020, actively participates in the Alliance.
Although there are no permanent NATO bases on its territory, the country provides significant facilities for military exercises and cooperation.
-
Krivolak Military Training Center: Located in central North Macedonia, Krivolak is the largest military training center in the country and one of the largest in the Balkans. This center is used for training the Macedonian armed forces and their allies, including NATO members.
-
NATO Air Policing: In November 2021, the Greek Air Force assumed responsibility for safeguarding North Macedonia's airspace under the NATO Air Policing mission.
While North Macedonia does not host permanent NATO bases, its role in the Alliance is reflected through these forms of cooperation and support.
------------
Part 6. How many tiers of government are involved in the running of the country? Are there any states or provinces? Councils? Written in both Macedonian and English.
Македонски:
Северна Македонија е унитарна држава со централизирана власт, организирана на три нивоа на власт:
-
Централна власт (државно ниво)
-
Составена од извршна, законодавна и судска власт.
-
Водена од Претседателот на државата, Владата, и Собранието на Северна Македонија.
-
Владата ја спроведува политиката преку министерства и агенции.
-
-
Локална самоуправа (општини)
-
Земјата е поделена на 80 општини + Град Скопје (кој има посебен статус).
-
Општините имаат избрани градоначалници и совети, кои раководат со образованието, урбанизмот, јавниот превоз и комуналните услуги.
-
Град Скопје има посебен Совет што ги координира 10-те урбани општини на главниот град.
-
-
Месна самоуправа (населени места и месни заедници)
-
Некои општини имаат месни заедници, кои претставуваат села или урбани населби.
-
Овие тела немаат голема законска моќ, но служат како посредници меѓу жителите и општинските власти.
-
Заклучок:
Нема држави или провинции, а целокупната власт е централизирана во владата и делумно децентрализирана на локално ниво преку општините.
English:
North Macedonia is a unitary state with a centralized government, organized into three levels of governance:
-
Central Government (State Level)
-
Composed of the executive, legislative, and judicial branches.
-
Led by the President, the Government (Cabinet), and the Assembly of North Macedonia.
-
The government implements policies through ministries and agencies.
-
-
Local Self-Government (Municipalities)
-
The country is divided into 80 municipalities + City of Skopje (which has special status).
-
Municipalities have elected mayors and councils, responsible for education, urban planning, public transport, and local utilities.
-
The City of Skopje has a special council that coordinates its 10 urban municipalities.
-
-
Community-Level Governance (Villages and Neighborhoods)
-
Some municipalities have local community councils, representing villages or urban neighborhoods.
-
These bodies have limited legal authority but serve as intermediaries between residents and municipal governments.
-
Conclusion:
There are no states or provinces, and all authority is centralized within the government, with partial decentralization through municipalities.
------------
Part 7. What policies does North Macedonia have to bring back expatriate Citizens from the times of the Yugoslav Republic till the present-day government from Europe, Canada, North America, Australia, and whatever country they preside to North Macedonia? Is there an economic policy that would provide opportunities for this population to return to their country? Written in both Macedonian and English.
Македонски:
Северна Македонија има усвоено неколку стратегии и политики со цел да ја зајакне соработката со својата дијаспора и да обезбеди услови за враќање на иселениците.
-
Национална стратегија за соработка со дијаспората (2019–2023): Оваа стратегија има за цел да ја зајакне врската меѓу државата и нејзините иселеници, преку промовирање на културни, економски и образовни активности.
-
Резолуција за миграционата политика на Република Северна Македонија (2021–2025): Овој документ обезбедува правна рамка за управување со миграцијата, вклучувајќи мерки за поддршка на враќањето и реинтеграцијата на македонските граѓани кои живеат во странство.
-
Програми за доброволно враќање и реинтеграција: Во соработка со Меѓународната организација за миграција (IOM), Северна Македонија спроведува програми за асистирано доброволно враќање и реинтеграција, насочени кон обезбедување поддршка на граѓаните кои сакаат да се вратат и да се реинтегрираат во општеството.
И покрај овие иницијативи, предизвиците како недостаток на прецизни податоци за иселениците и потребата од подобра координација меѓу институциите остануваат. Дополнително, постои потреба од понатамошно развивање на економски политики кои ќе обезбедат атрактивни можности за враќање на иселениците.
English:
North Macedonia has adopted several strategies and policies aimed at strengthening cooperation with its diaspora and providing conditions for the return of expatriates.
-
National Strategy for Cooperation with the Diaspora (2019–2023): This strategy aims to strengthen the connection between the state and its expatriates by promoting cultural, economic, and educational activities.
-
Resolution on Migration Policy of the Republic of North Macedonia (2021–2025): This document provides a legal framework for migration management, including measures to support the return and reintegration of Macedonian citizens living abroad.
-
Assisted Voluntary Return and Reintegration Programs: In collaboration with the International Organization for Migration (IOM), North Macedonia implements programs for assisted voluntary return and reintegration, aimed at providing support to citizens wishing to return and reintegrate into society.
Despite these initiatives, challenges such as the lack of precise data on expatriates and the need for better institutional coordination remain. Additionally, there is a need to further develop economic policies that will provide attractive opportunities for the return of expatriates.
------------
Part 8. Are there any challenges for expatriates that do return from overseas in transferring their driver's licences or truck licences?
Whatever type of licence for vehicular transport to the Macedonian driver's licence, what are the requirements?
Is it streamlined? Is there any retesting needed? Written in Macedonian and English.
Македонски:
Северна Македонија дозволува на странски државјани да управуваат возила со важечка меѓународна возачка дозвола заедно со нивната национална возачка дозвола.
Сепак, за македонските иселеници кои се враќаат и сакаат да ги заменат своите странски возачки дозволи со македонски, постапката може да варира во зависност од земјата на издавање на дозволата.
Предизвици и барања:
-
Јазична бариера: Според искуствата на некои странски државјани, теоретскиот испит за возачка дозвола во Северна Македонија се спроведува на македонски или албански јазик, што може да претставува предизвик за оние кои не ги зборуваат овие јазици.
-
Потреба од меѓународна возачка дозвола: За оние чии национални возачки дозволи не се на англиски јазик или немаат фотографија, потребна е меѓународна возачка дозвола.
За точни и ажурирани информации, се препорачува да се консултирате со Министерството за внатрешни работи на Република Северна Македонија или со надлежните органи за издавање на возачки дозволи.
English:
North Macedonia allows foreign nationals to drive with a valid international driving permit alongside their national driver's license.
However, for returning Macedonian expatriates wishing to convert their foreign driver's licenses to Macedonian ones, the process may vary depending on the country of issuance.
Challenges and Requirements:
-
Language Barrier: According to the experiences of some foreign nationals, the theoretical driving test in North Macedonia is conducted in Macedonian or Albanian, which can be challenging for those who do not speak these languages.
-
Need for an International Driving Permit (IDP): For those whose national driver's licenses are not in English or lack a photograph, an IDP is required.
For accurate and up-to-date information, it is advisable to consult the Ministry of Internal Affairs of the Republic of North Macedonia or the relevant driver's license issuing authorities.
------------
Continued Part 9. What about an Australian driver's licence being transferred to a Macedonian driver's licence? Let's say that the person decides to stay to live in North Macedonia permanently, written in both Macedonian and English.
Македонски:
Австралиските државјани кои планираат да се населат постојано во Северна Македонија треба да ги заменат своите австралиски возачки дозволи со македонски. Постапката за оваа замена вклучува одредени чекори и барања.
Постапка за замена на австралиска возачка дозвола со македонска:
-
Превод и заверка: Австралиската возачка дозвола треба да биде преведена на македонски јазик од овластен судски преведувач и заверена.
-
Документација: Потребно е да се поднесе:
-
Важечка австралиска возачка дозвола и нејзин заверен превод.
-
Лична карта или пасош на Република Северна Македонија.
-
Доказ за постојано живеалиште во Северна Македонија.
-
Медицинско уверение за способност за управување со моторно возило.
-
Две фотографии во боја со димензии 3,5x4,5 см.
-
-
Теоретски и практичен испит: Вообичаено, лицата со странски возачки дозволи треба да полагаат теоретски и практичен испит за да добијат македонска возачка дозвола. Сепак, постојат билатерални договори меѓу Северна Македонија и одредени земји за меѓусебно признавање на возачките дозволи, што овозможува замена без полагање на испити. Во моментов, Австралија не е на списокот на овие земји, што значи дека австралиските државјани најверојатно ќе треба да ги полагаат испитите.
-
Плаќање на такси: Потребно е да се платат административни такси за издавање на новата возачка дозвола.
Напомена: Постапките и барањата може да се менуваат, па затоа се препорачува да се контактира Министерството за внатрешни работи на Република Северна Македонија или надлежната локална полициска станица за најнови информации и насоки.
English:
Australian citizens planning to permanently reside in North Macedonia are required to convert their Australian driver's licenses to Macedonian ones. The process involves specific steps and requirements.
Procedure for converting an Australian driver's license to a Macedonian one:
-
Translation and Certification: The Australian driver's license must be translated into Macedonian by a certified court translator and notarized.
-
Documentation: The following documents are required:
-
Valid Australian driver's license and its certified translation.
-
Personal identification card or passport of the Republic of North Macedonia.
-
Proof of permanent residence in North Macedonia.
-
Medical certificate confirming fitness to drive.
-
Two color photographs, size 3.5x4.5 cm.
-
-
Theoretical and Practical Examination: Generally, individuals with foreign driver's licenses are required to pass both theoretical and practical exams to obtain a Macedonian driver's license. There are bilateral agreements between North Macedonia and certain countries for mutual recognition of driver's licenses, allowing for conversion without examinations. Currently, Australia is not among these countries, meaning Australian citizens will likely need to undertake the exams.
-
Payment of Fees: Administrative fees for issuing the new driver's license must be paid.
Note: Procedures and requirements may change, so it is advisable to contact the Ministry of Internal Affairs of the Republic of North Macedonia or the relevant local police station for the most current information and guidance.
------------
Continuing with the last question, which countries have mutual recognition of driver's licenses?
Македонски:
Северна Македонија има потпишано билатерални договори за меѓусебно признавање на возачките дозволи со следниве земји:
-
Шпанија
-
Италија
-
Словенија
-
Албанија
-
Србија
-
Германија
-
Косово
-
Обединети Арапски Емирати
Овие договори овозможуваат граѓаните да ги заменат своите национални возачки дозволи без потреба од дополнителни тестирања. За другите земји, вклучително и Австралија, такви договори не постојат, што значи дека е потребно полагање на теоретски и практичен испит за добивање македонска возачка дозвола.
English:
North Macedonia has signed bilateral agreements for mutual recognition of driver's licenses with the following countries:
-
Spain
-
Italy
-
Slovenia
-
Albania
-
Serbia
-
Germany
-
Kosovo
-
United Arab Emirates
These agreements allow citizens to exchange their national driver's licenses without the need for additional testing. For other countries, including Australia, such agreements do not exist, meaning that theoretical and practical exams are required to obtain a Macedonian driver's license.
------------
Part 10. What are the requirements for national service in the Republic of North Macedonia? Is it voluntary, or do you have to serve? To be written in Macedonian and English.
Македонски:
Во Република Северна Македонија, задолжителниот воен рок беше укинат во октомври 2006 година, при што Армијата стана целосно професионална сила.
Оттогаш, воената служба е доброволна, а државата нема планови за повторно воведување на задолжителна воена служба.
English:
In the Republic of North Macedonia, mandatory military service was abolished in October 2006, transitioning the Army into a fully professional force.
Since then, military service has been voluntary, and the country has no plans to reintroduce compulsory military service.
Македонски:
Во Република Северна Македонија, пазарот на трудот опфаќа различни форми на вработување и активности, вклучувајќи:
-
Платено вработување: Лица кои работат врз основа на договор за вработување со работодавач и примаат редовна плата.
-
Договорни работници: Лица ангажирани врз основа на договори за дело или други видови на договори за привремени или специфични задачи.
-
Самовработени лица: Индивидуи кои водат сопствен бизнис или вршат професионални услуги самостојно.
-
Мали бизниси: Компании со мал обем на операции, често во сопственост и управувани од поединци или мали групи.
Даночни стапки:
-
Персонален данок на доход: Од 1 јануари 2023 година, се применува рамна даночна стапка од 10% на доходот од работа, самовработување, авторски права, изнајмување, капитални добивки и други приходи.
-
Социјални придонеси: Работодавачите се обврзани да пресметаат, задржат и уплатат следниве социјални придонеси од бруто платата на вработените:
-
Пензиско и инвалидско осигурување: 18.8%
-
Здравствено осигурување: 7.5%
-
Осигурување од невработеност: 1.2%
-
Дополнително здравствено осигурување: 0.5%
-
-
Данок на добивка за компании: Компаниите плаќаат данок на добивка со стапка од 10% на остварената добивка.
-
Данок на додадена вредност (ДДВ): Стандардната стапка на ДДВ е 18%, со намалени стапки за одредени производи и услуги.
English:
In the Republic of North Macedonia, the labor market encompasses various forms of employment and activities, including:
-
Paid employment: Individuals working under an employment contract with an employer, receiving regular salaries.
-
Contractual workers: Individuals engaged based on service contracts or other agreements for temporary or specific tasks.
-
Self-employed individuals: Persons running their own businesses or providing professional services independently.
-
Small businesses: Companies with a small scale of operations, often owned and managed by individuals or small groups.
Tax Rates:
-
Personal Income Tax: As of January 1, 2023, a flat tax rate of 10% applies to income from employment, self-employment, royalties, rental income, capital gains, and other incomes.
-
Social Contributions: Employers are obligated to calculate, withhold, and remit the following social contributions from employees' gross salaries:
-
Pension and disability insurance: 18.8%
-
Health insurance: 7.5%
-
Unemployment insurance: 1.2%
-
Additional health insurance: 0.5%
-
-
Corporate Profit Tax: Companies pay a profit tax at a rate of 10% on their realized profit.
-
Value Added Tax (VAT): The standard VAT rate is 18%, with reduced rates for certain goods and services.
Македонски:
Во Република Северна Македонија постои систем на осигурување во случај на невработеност кој обезбедува парични надоместоци и други услуги за невработените лица.
Парични надоместоци за невработеност:
-
Право на надоместок: Невработените лица имаат право на паричен надоместок доколку ги исполнуваат одредени услови, како што се претходно вработување и плаќање на соодветни придонеси.
-
Висина и траење на надоместокот: Висината и времетраењето на надоместокот зависат од претходниот работен стаж и висината на платата.
Поддршка за лица кои бараат работа:
-
Агенција за вработување: Агенцијата за вработување на Република Северна Македонија (АВРСМ) нуди различни услуги за невработените лица, вклучувајќи:
-
Регистрација и евиденција на невработените лица.
-
Советување и информации за можности за вработување.
-
Помош при барање работа и мотивациски обуки.
-
Вклучување во активни мерки за вработување, како што се обуки, преквалификации и јавни работи.
-
-
Гаранција за млади: Оваа мерка е насочена кон млади лица до 29 години кои не се вработени, ниту се во процес на образование или обука (NEET). Преку оваа програма, младите добиваат можност за вработување, продолжување на образованието или вклучување во обука во рок од четири месеци од регистрацијата како невработени.
English:
In the Republic of North Macedonia, there is an unemployment insurance system that provides financial compensation and other services for unemployed individuals.
Unemployment Benefits:
-
Entitlement to Compensation: Unemployed individuals are entitled to financial compensation if they meet certain conditions, such as previous employment and payment of appropriate contributions.
-
Amount and Duration of Compensation: The amount and duration of the compensation depend on the individual's previous work experience and salary level.
Support for Job Seekers:
-
Employment Agency: The Employment Agency of the Republic of North Macedonia (AVRSM) offers various services for unemployed individuals, including:
-
Registration and record-keeping of unemployed persons.
-
Counseling and information on employment opportunities.
-
Job search assistance and motivational training.
-
Participation in active employment measures, such as training, retraining, and public works.
-
-
Youth Guarantee: This measure targets young people up to 29 years old who are not employed, nor in education or training (NEET). Through this program, young individuals receive opportunities for employment, continued education, or training within four months of registering as unemployed.
Македонски:
Во Република Северна Македонија постои систем на пензиско и инвалидско осигурување кој обезбедува инвалидски пензии за лица кои се соочуваат со инвалидитет. Овие пензии се наменети за лица кои имаат инвалидитет предизвикан од повреда на работа или професионална болест.
За лица со вродени или стекнати инвалидитети кои не се резултат на работни повреди или професионални болести, државата обезбедува други форми на социјална заштита и финансиска поддршка. Овие бенефиции често се поврзани со членство во одредени здруженија или синдикати на лица со инвалидитет.
English:
In the Republic of North Macedonia, there is a pension and disability insurance system that provides disability pensions for individuals facing disabilities. These pensions are intended for individuals with disabilities caused by work-related injuries or occupational diseases.
For individuals with congenital or acquired disabilities not resulting from work injuries or occupational diseases, the state offers other forms of social protection and financial support. These benefits are often linked to membership in specific associations or unions of persons with disabilities.
Македонски: Национални празници во Република Северна Македонија
-
1 јануари – Нова година
-
7 јануари – Божиќ (православен)
-
Св. Василиј (Стара Нова Година) – 14 јануари (неофицијален празник)
-
Велигден (православен) – подвижен празник (недела и понеделник)
-
1 мај – Ден на трудот
-
24 мај – Св. Кирил и Методиј – Ден на сесловенските просветители
-
2 август – Ден на Републиката (Илинден)
-
8 септември – Ден на независноста
-
11 октомври – Ден на народното востание
-
23 октомври – Ден на македонската револуционерна борба
-
8 декември – Св. Климент Охридски
Државни и верски празници за одредени заедници:
-
Рамазан Бајрам – (подвижен исламски празник)
-
Курбан Бајрам – (подвижен исламски празник)
-
Ден на албанската азбука – 22 ноември
-
Ден на Бошњаците – 28 септември
-
Ден на Турците во Македонија – 21 декември
English: National Holidays in the Republic of North Macedonia
-
January 1 – New Year
-
January 7 – Christmas (Orthodox)
-
St. Basil’s Day (Old New Year) – January 14 (unofficial holiday)
-
Easter (Orthodox) – Movable holiday (Sunday and Monday)
-
May 1 – Labor Day
-
May 24 – St. Cyril and Methodius Day – Day of the Slavic Enlighteners
-
August 2 – Republic Day (Ilinden)
-
September 8 – Independence Day
-
October 11 – Day of the People's Uprising
-
October 23 – Day of the Macedonian Revolutionary Struggle
-
December 8 – St. Clement of Ohrid
State and Religious Holidays for Specific Communities:
-
Ramadan Bayram (Eid al-Fitr) – Movable Islamic holiday
-
Kurban Bayram (Eid al-Adha) – Movable Islamic holiday
-
Day of the Albanian Alphabet – November 22
-
Bosniak Day – September 28
-
Day of the Turks in Macedonia – December 21
Македонски:
Во Република Северна Македонија, банкарскиот сектор е добро регулиран и надгледуван од Народната банка на Република Северна Македонија. Некои од најреномираните и најбезбедни банки во земјата вклучуваат:
-
Комерцијална банка АД Скопје: Најголема банка во земјата со пазарен удел од 22,6% и вкупна актива од 2,7 милијарди евра. Добитник на наградата „Најдобра банка во Северна Македонија“ три години по ред.
-
НЛБ Банка АД Скопје: Членка на НЛБ Групацијата, добитник на наградата „Најдобра банка во Македонија“ од меѓународното финансиско списание „The Banker“ 11 пати.
-
Стопанска банка АД Скопје: Банка со најдолга традиција на македонскиот пазар, со главен акционер Националната банка на Грција.
-
Охридска банка АД Охрид: Поранешна членка на групацијата Société Générale, нуди широк спектар на банкарски услуги.
-
Халкбанк АД Скопје: Дел од меѓународната банкарска групација Халкбанк, нуди различни финансиски услуги за физички и правни лица.
Што се однесува до банки кои треба да се избегнуваат, нема конкретни информации за небезбедни банки во Северна Македонија. Сепак, препорачливо е да се користат поголемите и етаблирани банки, бидејќи тие имаат подобра репутација и нудат поширок спектар на услуги.
English:
In the Republic of North Macedonia, the banking sector is well-regulated and supervised by the National Bank of the Republic of North Macedonia. Some of the most reputable and safest banks in the country include:
-
Komercijalna Banka AD Skopje: The largest bank in the country, with a market share of 22.6% and total assets of €2.7 billion. It has been awarded "Best Bank in North Macedonia" for three consecutive years.
-
NLB Banka AD Skopje: A member of the NLB Group, it has been named "Best Bank in Macedonia" by the international financial magazine "The Banker" 11 times.
-
Stopanska Banka AD Skopje: The bank with the longest tradition in the Macedonian market, with the National Bank of Greece as its main shareholder.
-
Ohridska Banka AD Ohrid: A former member of the Société Générale Group, offering a wide range of banking services.
-
Halkbank AD Skopje: Part of the international Halkbank banking group, providing various financial services to individuals and businesses.
Regarding banks to avoid, there is no specific information indicating unsafe banks in North Macedonia. However, it is advisable to use larger, well-established banks, as they tend to have better reputations and offer a broader range of services.
Во Република Северна Македонија, секој град нуди уникатни знаменитости и атракции за посетителите. Еве ги главните туристички атракции по градови:
Скопје:
-
Кале (Скопско Кале): Средновековна тврдина со панорамски погледи на градот.
-
Старата чаршија: Историски пазар со тесни улички, занаетчиски дуќани и традиционални кафулиња.
-
Камениот мост: Симбол на Скопје што го поврзува стариот и новиот дел на градот.
-
Спомен-куќа на Мајка Тереза: Меморијален центар посветен на животот и делото на Мајка Тереза, родена во Скопје.
-
Милениумски крст: Висок крст на врвот на Водно, видлив од целиот град.
Охрид:
-
Охридско Езеро: Едно од најстарите и најдлабоките езера во Европа, познато по својата чиста вода и природна убавина.
-
Црква Св. Јован Канео: Иконична црква сместена на карпа со поглед на езерото.
-
Самуилова тврдина: Средновековна тврдина со поглед на градот и езерото.
Битола:
-
Широк Сокак: Главна пешачка улица со неокласични згради, кафулиња и продавници.
-
Хераклеја Линкестис: Антички град со зачувани мозаици и театар.
Тетово:
-
Шарена Џамија: Џамија позната по своите шарени фасади и уникатна архитектура.
Прилеп:
-
Маркови Кули: Средновековни тврдини сместени на карпести ридови над градот.
Куманово:
-
Моклиште: Археолошки локалитет со остатоци од праисториски населби.
Струга:
-
Мостот на поезијата: Мост каде се одржуваат поетски читања за време на Струшките вечери на поезијата.
Крушево:
-
Мечкин Камен: Споменик посветен на Илинденското востание.
-
Тоше Проески Меморијален Дом: Музеј посветен на познатиот македонски пејач.
Гевгелија:
-
Смрдлива Вода: Бања позната по лековитите минерални води.
Кавадарци:
-
Тиквешко Езеро: Најголемо вештачко езеро во Македонија, популарно за риболов и рекреација.
Струмица:
-
Цареви Кули: Средновековна тврдина со поглед на градот.
Велес:
-
Младински парк: Градски парк со езеро и рекреативни содржини.
Штип:
-
Исар: Тврдина сместена на рид со поглед на градот.
Кочани:
-
Пониква: Планински туристички центар на Осоговските Планини.
Гостивар:
-
Вруток: Извор на реката Вардар.
Дебар:
-
Дебарска Бања: Бања позната по термалните извори.
Кичево:
-
Манастир Св. Богородица Пречиста: Средновековен манастир со значајна историја.
Ресен:
-
Преспанско Езеро: Големо езеро познато по својата природна убавина и птици.
Неготино:
-
Вински подруми: Регион познат по производство на вино со многу вински визби за дегустација.
Делчево:
-
Голак: Планински регион со можности за планинарење и рекреација.
Кратово:
-
Средновековни мостови и кули: Град познат по своите камени мостови и кули.
Пробиштип:
-
Лесновски Манастир: Манастир познат по својата историја и фрески.
Виница:
-
Виничко Кале: Археолошки локалитет со остатоци од античка тврдина.
Берово:
-
Беровско Езеро: Мало езеро опкружено со шуми, идеално за одмор и рекреација.
Пехчево:
-
Пехчевски Водопади: Серија на водопади во близина на градот.
Демир Хисар:
-
Водопадот Копанки:
Here is the English translation of the tourist attractions in every city of North Macedonia:
Skopje:
-
Skopje Fortress (Kale): A medieval fortress with panoramic views of the city.
-
Old Bazaar: A historic marketplace with narrow streets, artisan shops, and traditional cafés.
-
Stone Bridge: A symbol of Skopje, connecting the old and new parts of the city.
-
Memorial House of Mother Teresa: A museum dedicated to the life and work of Mother Teresa, who was born in Skopje.
-
Millennium Cross: A tall cross on the top of Mount Vodno, visible from the entire city.
Ohrid:
-
Lake Ohrid: One of the oldest and deepest lakes in Europe, famous for its clear waters and natural beauty.
-
Church of St. John at Kaneo: An iconic church perched on a cliff overlooking the lake.
-
Samuel's Fortress: A medieval fortress offering a scenic view of the city and the lake.
Bitola:
-
Shirok Sokak: The main pedestrian street with neoclassical buildings, cafés, and shops.
-
Heraclea Lyncestis: An ancient city with preserved mosaics and a Roman theater.
Tetovo:
-
Šarena Džamija (Painted Mosque): A mosque known for its colorful façade and unique architecture.
Prilep:
-
Markovi Kuli (Marko’s Towers): Medieval fortresses located on rocky hills above the city.
Kumanovo:
-
Moklište: An archaeological site with remnants of prehistoric settlements.
Struga:
-
Bridge of Poetry: A bridge where poetry readings take place during the Struga Poetry Evenings festival.
Kruševo:
-
Mečkin Kamen (Bear’s Rock): A monument dedicated to the Ilinden Uprising.
-
Tose Proeski Memorial House: A museum dedicated to the famous Macedonian singer.
Gevgelija:
-
Smrdliva Voda (Smelly Water): A spa famous for its mineral-rich thermal waters.
Kavadarci:
-
Tikveš Lake: The largest artificial lake in North Macedonia, popular for fishing and recreation.
Strumica:
-
Tsar’s Towers: A medieval fortress overlooking the city.
Veles:
-
Youth Park: A city park with a lake and recreational facilities.
Štip:
-
Isar Fortress: A fortress located on a hill with views of the city.
Kočani:
-
Ponikva: A mountain tourist center on the Osogovo Mountains.
Gostivar:
-
Vrutok: The source of the Vardar River.
Debar:
-
Debar Spa: A thermal spa known for its healing mineral waters.
Kičevo:
-
Monastery of St. Bogorodica Prečista: A medieval monastery with historical significance.
Resen:
-
Prespa Lake: A large lake known for its natural beauty and birdlife.
Negotino:
-
Wine Cellars: A region famous for wine production, with many wineries offering tastings.
Delčevo:
-
Golak: A mountainous region ideal for hiking and recreation.
Kratovo:
-
Medieval Bridges and Towers: A town known for its stone bridges and towers.
Probištip:
-
Lesnovo Monastery: A monastery known for its history and frescoes.
Vinica:
-
Vinica Fortress: An archaeological site with remnants of an ancient fortress.
Berovo:
-
Berovo Lake: A small lake surrounded by forests, ideal for relaxation and recreation.
Pehčevo:
-
Pehčevo Waterfalls: A series of waterfalls near the town.
Demir Hisar:
-
Kopanki Waterfall: A scenic waterfall near the town.
This list covers significant tourist attractions across every major city and town in North Macedonia. Let me know if you need more details!
Here’s an overview of the healthcare system in North Macedonia in both Macedonian and English:
Македонски: Здравствениот систем во Република Северна Македонија
-
Вид на здравствен систем: Северна Македонија има универзален здравствен систем кој е финансиран од државата преку задолжително здравствено осигурување.
-
Јавно здравство:
-
Главниот провајдер е Фондот за здравствено осигурување на Македонија (ФЗОМ), кој ги покрива трошоците за здравствени услуги.
-
Државните болници и клиники нудат бесплатни или нискобуџетни здравствени услуги за осигураните граѓани.
-
Системот вклучува примарна, секундарна и терцијарна здравствена заштита.
-
-
Приватно здравство:
-
Постојат приватни болници и клиники кои нудат услуги надвор од државниот систем, но пациентите мора да ги плаќаат од свој џеб или преку приватно осигурување.
-
Приватното здравство е популарно за побрз пристап до специјалисти и подобри услови.
-
-
Предизвици:
-
Долги листи за чекање во јавните болници.
-
Недостаток на медицински кадар поради миграција во странство.
-
Корупција и неефикасност во јавниот сектор.
-
English: The Healthcare System in the Republic of North Macedonia
-
Type of Healthcare System: North Macedonia has a universal healthcare system funded by the state through mandatory health insurance.
-
Public Healthcare:
-
The main provider is the Health Insurance Fund of Macedonia (FZOM), which covers the cost of medical services.
-
State hospitals and clinics offer free or low-cost healthcare services for insured citizens.
-
The system includes primary, secondary, and tertiary healthcare services.
-
-
Private Healthcare:
-
There are private hospitals and clinics that operate outside the state system, requiring out-of-pocket payments or private insurance.
-
Private healthcare is popular for faster access to specialists and better conditions.
-
-
Challenges:
-
Long waiting lists in public hospitals.
-
A shortage of medical professionals due to migration abroad.
-
Corruption and inefficiency in the public sector.
Македонски: Криминал во Република Северна Македонија
-
Општо ниво на криминал:
-
Северна Македонија генерално има умерено ниво на криминал. Насилните злосторства, како убиства и тешки кражби, се релативно ретки во споредба со другите балкански држави.
-
Криминалот е повеќе концентриран во поголемите градови како Скопје, Тетово и Битола.
-
Џебни кражби, измами и кибер-криминал се во пораст, особено во урбаните средини.
-
-
Организиран криминал:
-
Северна Македонија е транзитна зона за шверц на дрога, оружје и луѓе, главно поради нејзината географска позиција.
-
Криминални групи соработуваат со мрежи во Албанија, Србија, Бугарија и Косово, што ја прави државата дел од пошироките балкански криминални синџири.
-
Трговија со дрога и перење пари се меѓу најголемите проблеми.
-
-
Корупција во полицијата и институциите:
-
Корупцијата е сериозен проблем во Северна Македонија и често се споменува како пречка за европска интеграција.
-
Мито во полицијата и судството е честа појава, особено за избегнување казни или за добивање побрзи административни услуги.
-
Владата има механизми за борба против корупцијата, но нивната имплементација е често критикувана како неефикасна.
-
English: Crime in the Republic of North Macedonia
-
General Crime Levels:
-
North Macedonia generally has a moderate crime rate. Violent crimes like murder and armed robbery are relatively rare compared to other Balkan nations.
-
Crime is more concentrated in larger cities like Skopje, Tetovo, and Bitola.
-
Pickpocketing, fraud, and cybercrime are increasing, especially in urban areas.
-
-
Organized Crime:
-
North Macedonia is a transit zone for drug, weapons, and human trafficking, primarily due to its geographical location.
-
Criminal groups cooperate with networks in Albania, Serbia, Bulgaria, and Kosovo, making the country part of broader Balkan crime syndicates.
-
Drug trade and money laundering remain among the biggest concerns.
-
-
Corruption in Police and Institutions:
-
Corruption is a serious issue in North Macedonia and is often cited as an obstacle to EU integration.
-
Bribery in the police and judiciary is common, particularly to avoid fines or speed up administrative processes.
-
The government has mechanisms to fight corruption, but their implementation is frequently criticized as ineffective.
Македонски: Затворски систем и смртна казна во Република Северна Македонија
-
Колку затвори има во Северна Македонија?
-
Во Република Северна Македонија има 11 затвори, меѓу кои се најзначајните:
-
Затвор Идризово (најголем и најстар затвор во државата, лоциран во близина на Скопје)
-
Затвор Штип
-
Затвор Тетово
-
Затвор Битола
-
Затвор Прилеп
-
Затвор Струга
-
Затвор Куманово
-
Затвор Охрид
-
-
Повеќето затвори се пренатрупани и соочени со лоши услови, како што се недостаток на хигиена, недостаток на персонал и ограничени ресурси за рехабилитација на затворениците.
-
-
Дали Северна Македонија има смртна казна?
-
Не, во Република Северна Македонија смртната казна е укината.
-
Последната смртна казна била извршена во 1991 година, пред распадот на Југославија.
-
Со уставните реформи во 1991 година и официјално со законските измени во 2004 година, смртната казна беше целосно елиминирана.
-
Северна Македонија е потписник на Европската конвенција за човекови права, која забранува смртна казна во мирновременски услови.
-
English: Prison System and Death Penalty in the Republic of North Macedonia
-
How many prisons are there in North Macedonia?
-
The Republic of North Macedonia has 11 prisons, with the most notable ones being:
-
Idrizovo Prison (the largest and oldest prison in the country, located near Skopje)
-
Štip Prison
-
Tetovo Prison
-
Bitola Prison
-
Prilep Prison
-
Struga Prison
-
Kumanovo Prison
-
Ohrid Prison
-
-
Most prisons suffer from overcrowding and poor conditions, including a lack of hygiene, insufficient staff, and limited resources for prisoner rehabilitation.
-
-
Does North Macedonia have the death penalty?
-
No, the Republic of North Macedonia has abolished the death penalty.
-
The last execution was carried out in 1991, before the breakup of Yugoslavia.
-
With constitutional reforms in 1991 and official legal changes in 2004, the death penalty was completely eliminated.
-
North Macedonia is a signatory to the European Convention on Human Rights, which prohibits the death penalty in peacetime.
Македонски: Бездомништво во Република Северна Македонија
-
Постојат ли бездомници во Северна Македонија?
-
Да, но бројот на бездомници е релативно мал во споредба со поголемите европски држави.
-
Најмногу бездомници има во Скопје, а во помалите градови ситуацијата е помалку изразена.
-
Главни причини за бездомништво се сиромаштијата, невработеноста, семејните проблеми и недостатокот на социјална поддршка.
-
-
Што прави владата за решавање на проблемот?
-
Владата има ограничени капацитети за згрижување на бездомници, но постојат државни засолништа во Скопје и неколку други градови.
-
Постојат програми за социјална помош и субвенции за домување, но нивната достапност е ограничена.
-
Невладини организации, како Црвениот крст на Македонија, често помагаат со храна, облека и привремено засолниште.
-
Владата повремено спроведува програми за реинтеграција на бездомниците преку вработување и социјална поддршка, но со мешани резултати.
-
English: Homelessness in the Republic of North Macedonia
-
Is there homelessness in North Macedonia?
-
Yes, but the number of homeless people is relatively small compared to larger European countries.
-
Most homeless individuals are found in Skopje, while the issue is less prominent in smaller towns.
-
The main causes of homelessness include poverty, unemployment, family issues, and lack of social support.
-
-
What is the government doing about it?
-
The government has limited capacity for housing the homeless, but there are state-run shelters in Skopje and a few other cities.
-
There are programs for social assistance and housing subsidies, though their availability is limited.
-
NGOs, such as the Red Cross of Macedonia, often provide food, clothing, and temporary shelter.
-
The government occasionally runs programs for reintegration through employment and social support, but with mixed success.
Македонски: Инфраструктура во Република Северна Македонија
-
Патишта, автопати и улици – добро одржувани или запуштени?
-
Главните автопати, како Коридор 8 и Коридор 10, се во добра состојба и се редовно одржувани.
-
Сепак, локалните и руралните патишта често се во лоша состојба, со многу дупки и недостаток на сигнализација.
-
Во градовите, улиците во централните делови се подобро одржувани, додека во периферните и руралните области често недостасува адекватна инфраструктура.
-
-
Дали електричната енергија стигнува до селата?
-
Да, речиси сите села имаат пристап до електрична енергија, но квалитетот на снабдувањето варира.
-
Во оддалечените рурални области, често се случуваат прекин на струјата, особено во зимските месеци.
-
Владата и приватни компании работат на модернизација на електричната мрежа, но процесот е бавен.
-
-
Пристапност на селата преку патишта
-
Многу села имаат недоволно развиени или лошо одржувани патишта, што го отежнува пристапот, особено во зимски услови.
-
Некои планински села имаат само земјени патишта, што ги прави тешко пристапни во лоши временски услови.
-
Владата има проекти за подобрување на руралната инфраструктура, но напредокот е бавен.
-
-
Безбедност на пешаците – дали се земени предвид нивните потреби?
-
Во поголемите градови, како Скопје, Битола и Тетово, има зебри, семафори и пешачки зони, но често не се почитуваат.
-
Многу улици немаат доволно пешачки премини, а некои се лошо осветлени, што претставува ризик.
-
Пешаците често имаат потешкотии со возачи кои не ги почитуваат правилата, што ја зголемува опасноста.
-
-
Современа водоводна инфраструктура – дали ги опфаќа и селата?
-
Големите градови имаат развиени водоводни системи, но многу села сè уште немаат пристап до чиста вода за пиење.
-
Во некои рурални области, луѓето користат бунари или природни извори бидејќи немаат приклучок на водоводната мрежа.
-
Владата спроведува проекти за проширување на водоводната мрежа во руралните области, но напредокот е нерамномерен.
-
English: Infrastructure in the Republic of North Macedonia
-
Roads, highways, and streets – well-maintained or neglected?
-
Major highways, such as Corridor 8 and Corridor 10, are in good condition and regularly maintained.
-
However, local and rural roads are often in poor condition, with many potholes and a lack of proper signage.
-
In cities, streets in central areas are better maintained, while peripheral and rural areas often lack adequate infrastructure.
-
-
Has electricity reached the villages?
-
Yes, almost all villages have access to electricity, but the quality of supply varies.
-
In remote rural areas, power outages are frequent, especially in winter months.
-
The government and private companies are working on modernizing the electricity grid, but progress is slow.
-
-
Access to villages via roads
-
Many villages have poorly developed or poorly maintained roads, making access difficult, especially during winter.
-
Some mountain villages only have dirt roads, which become nearly inaccessible in bad weather.
-
The government has projects aimed at improving rural infrastructure, but progress is slow.
-
-
Pedestrian safety – are their needs considered?
-
In major cities like Skopje, Bitola, and Tetovo, there are crosswalks, traffic lights, and pedestrian zones, but they are often disregarded.
-
Many streets lack sufficient pedestrian crossings, and some are poorly lit, creating a safety risk.
-
Pedestrians frequently struggle with drivers who ignore traffic rules, increasing the danger.
-
-
Modern plumbing infrastructure – does it reach villages as well?
-
Large cities have well-developed water supply systems, but many villages still lack access to clean drinking water.
-
In some rural areas, people rely on wells or natural springs because they are not connected to the water supply network.
-
The government is working on expanding the water supply network in rural areas, but progress is uneven.
Македонски: Индустрии и инфраструктура во Република Северна Македонија
Главни индустрии во Северна Македонија
Во Северна Македонија постојат неколку значајни индустрии, кои обезбедуваат вработување и придонесуваат кон економијата:
-
Автомобилска индустрија
-
Има автомобилски делови и компоненти кои се произведуваат за странски компании, но нема домашно производство на автомобили или моторцикли.
-
Фабрики како Kostal, Dräxlmaier, Lear Corporation произведуваат електроника и кабли за автомобилската индустрија.
-
-
Производство на мотоцикли и моторни скутери
-
Во минатото, имало некои обиди за производство, но денес нема значајна индустрија за производство на моторни скутери.
-
-
Прехранбена индустрија и месна индустрија
-
Постојат кланици и месни преработувачки капацитети, како Пекабеско, Везешари, и Ми-Да Мес.
-
-
Текстилна и конфекциска индустрија
-
Северна Македонија има традиционално силна текстилна индустрија, која главно произведува за извоз.
-
Градови како Штип, Битола, и Кочани се познати по облека и текстилни производи.
-
-
Производство на безалкохолни пијалоци
-
Кока-Кола, Пелистерка, Вивиа и Горска се најголемите компании за производство на безалкохолни пијалоци.
-
-
Брза храна (локални и западни брендови)
-
Присутни се глобални синџири како McDonald's, KFC, Burger King, и Domino’s.
-
Локални синџири како Sedmica, La Delicious и Гиро Хаус се популарни.
-
Електрична енергија – производство и сопственост
-
Електричната мрежа во Северна Македонија е комбинација од државна и приватна сопственост.
-
ЕСМ (Електрани на Северна Македонија) е државна компанија што управува со хидроцентрали, термоцентрали и обновливи извори.
-
Дистрибуцијата на електрична енергија е приватизирана и управувана од EVN Македонија, која е дел од австриската EVN Group.
-
Постои енергетска зависност од увоз на струја, особено во зима.
Телевизиска индустрија и телекомуникации
-
Телевизиски канали:
-
Јавен сервис: МРТ 1, МРТ 2 (на различни јазици), МРТ 3, МРТ 4.
-
Приватни канали: Телма, Сител, Канал 5, Алсат-М, 24 Вести.
-
Повеќето се финансирани од реклами, а МРТ добива државна поддршка.
-
-
Телекомуникации:
-
Главни мобилни оператори: А1 Македонија, Македонски Телеком, Лајкамобил.
-
Нема целосно државна телекомуникациска компанија, но Македонски Телеком е делумно државно контролиран преку странски инвестиции (Deutsche Telekom).
-
Други значајни индустрии
-
Металуршка индустрија (ФЕНИ Индустри, Макстил)
-
Рударство (Рудници за бакар, олово, цинк)
-
Градежништво и инфраструктура
-
ИТ и аутсорсинг сектор
English: Industries and Infrastructure in the Republic of North Macedonia
Main Industries in North Macedonia
North Macedonia has several key industries that provide employment and contribute to the economy:
-
Automotive Industry
-
The country produces automotive parts and components for foreign companies but does not manufacture its own cars or motorcycles.
-
Companies like Kostal, Dräxlmaier, and Lear Corporation manufacture electronics and cables for the automotive industry.
-
-
Motorcycle and Scooter Manufacturing
-
There have been some attempts in the past, but currently, there is no significant motorcycle or scooter manufacturing industry.
-
-
Food Processing and Meat Industry
-
There are abattoirs and meat-processing facilities, such as Pekabesko, Vezeshari, and Mi-Da Mes.
-
-
Textile and Clothing Industry
-
North Macedonia has a historically strong textile industry, mostly focused on export.
-
Cities like Štip, Bitola, and Kočani are known for garment and textile production.
-
-
Soft Drink Manufacturing
-
Major companies include Coca-Cola, Pelisterka, Vivia, and Gorska.
-
-
Fast Food (Local and Western Chains)
-
Global chains like McDonald's, KFC, Burger King, and Domino’s are present.
-
Popular local chains include Sedmica, La Delicious, and Giro House.
-
Electricity – Production and Ownership
-
North Macedonia's electrical grid is a mix of state-owned and private ownership.
-
ESM (Elektrani na Severna Makedonija) is a state-owned company operating hydroelectric, thermal, and renewable energy plants.
-
Electricity distribution is privatized and managed by EVN Macedonia, part of Austria’s EVN Group.
-
The country imports electricity, especially during winter.
Television Industry and Telecommunications
-
TV Channels:
-
Public Service: MRT 1, MRT 2 (broadcasting in different languages), MRT 3, MRT 4.
-
Private Channels: Telma, Sitel, Kanal 5, Alsat-M, 24 Vesti.
-
Most are ad-funded, while MRT receives state support.
-
-
Telecommunications:
-
Main mobile operators: A1 Macedonia, Makedonski Telekom, and Lycamobile.
-
There is no fully state-owned telecom company, but Makedonski Telekom is partially state-controlled through foreign investments (Deutsche Telekom).
-
Other Key Industries
-
Metallurgy (FENI Industries, Makstil)
-
Mining (copper, lead, and zinc mines)
-
Construction and Infrastructure
-
IT and Outsourcing Sector
Македонски: Металургија, Рударство, Градежништво и ИТ/Аутсорсинг сектор во Северна Македонија
Металургија
-
Металуршката индустрија во Северна Македонија е една од најстарите и најзначајните гранки на економијата.
-
Големи компании во овој сектор:
-
ФЕНИ Индустри (Кавадарци) – најголемиот производител на фероникел.
-
Макстил (Скопје) – произведува челични лимови и профили.
-
РЖ „Југохром“ (Јегуновце) – фабрика за феролегури (престана со работа, но има планови за рестартирање).
-
-
Оваа индустрија е значаен извозник, но исто така се соочува со проблеми како што се еколошки стандарди и енергетска ефикасност.
Рударство
-
Северна Македонија е богата со минерали и метали, а рударството игра важна улога во економијата.
-
Главни рудници:
-
САСА (Македонска Каменица) – најголем рудник за олово и цинк.
-
Бучим (Радовиш) – експлоатација на бакар и злато.
-
Иловица-Штука (Струмица) – потенцијален рудник за бакар и злато, но со еколошки контроверзии.
-
-
Рударството е стратешка индустрија, но често предизвикува дебати за еколошкото влијание и експлоатацијата на природните ресурси.
Градежништво (индустриско и приватно станбено)
-
Градежништвото доживеа голем раст во последните 20 години.
-
Индустриското градежништво вклучува изградба на фабрики, трговски центри, инфраструктура.
-
Приватното станбено градежништво расте, особено во Скопје, Тетово, Охрид, Битола.
-
Постојат проблеми со урбанизацијата, неконтролирана градба и недостаток на инфраструктурно планирање.
ИТ и Аутсорсинг Сектор
-
Северна Македонија станува регионален центар за ИТ услуги и аутсорсинг.
-
Главни ИТ компании:
-
Сеавус, Ендава, CodeWell, Netcetera, Cosmic Development.
-
-
Аутсорсинг сектори:
-
Поддршка на клиенти, развој на софтвер, дигитален маркетинг.
-
-
ИТ секторот брзо расте поради конкурентни плати и квалификувана работна сила.
English: Metallurgy, Mining, Construction, and IT/Outsourcing Sector in North Macedonia
Metallurgy
-
The metallurgical industry is one of the oldest and most important economic sectors in North Macedonia.
-
Major companies in this sector:
-
FENI Industries (Kavadarci) – the largest ferronickel producer.
-
Makstil (Skopje) – produces steel sheets and profiles.
-
RŽ "Jugohrom" (Jegunovce) – ferroalloy plant (currently inactive, with plans for reopening).
-
-
This industry is a key export contributor but faces challenges such as environmental regulations and energy efficiency.
Mining
-
North Macedonia is rich in minerals and metals, making mining a vital part of the economy.
-
Major mines:
-
SASA (Makedonska Kamenica) – the largest lead and zinc mine.
-
Buchim (Radoviš) – extracts copper and gold.
-
Ilovica-Štuka (Strumica) – a potential copper and gold mine, but facing environmental controversies.
-
-
Mining is a strategic industry, but often sparks debates about environmental impact and resource exploitation.
Construction (Industrial and Private Residential)
-
The construction sector has seen significant growth over the past 20 years.
-
Industrial construction includes building factories, shopping malls, and infrastructure.
-
Private residential construction is booming, especially in Skopje, Tetovo, Ohrid, and Bitola.
-
There are issues with urbanization, uncontrolled construction, and lack of proper infrastructure planning.
IT and Outsourcing Sector
-
North Macedonia is becoming a regional hub for IT services and outsourcing.
-
Major IT companies:
-
Seavus, Endava, CodeWell, Netcetera, Cosmic Development.
-
-
Outsourcing industries:
-
Customer support, software development, digital marketing.
-
-
The IT sector is growing rapidly due to competitive wages and a skilled workforce.
That should cover everything!
No comments:
Post a Comment